آیه 30 سوره احزاب

يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30)

بعد از آن بر سبيل تهديد و وعيد، خطاب به ازواج پيغمبر فرمايد:

يا نِساءَ النَّبِيِ‌: اى زنان پيغمبر خدا، مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَ‌: هر كه بيايد از شما، بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ: به صفتى زشت و ناپسنديده آشكارا، يا گناه كبيره آشكارا در قبح كه آن مخالفت خدا و رسول است، يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ‌: مضاعف شود براى او عذاب، ضِعْفَيْنِ‌: دو برابر زنان ديگر، زيرا وقوع گناه از ايشان قبيح‌تر و شنيع‌تر است، وَ كانَ ذلِكَ‌: و هست اين تضعيف عذاب، عَلَى اللَّهِ يَسِيراً: بر خداى تعالى آسان و اينكه ايشان ازواج پيغمبرند مانع او سبحانه نخواهد شد در تضعيف عذاب ايشان. ابو عبيده گفته: ضعفان آنست كه دو برابر مثل ايشان، پس يك‌

جلد 10 - صفحه 436

معصيت سه تا باشد و عذاب آن هم سه خواهد بود.

تنبيه: از آيه شريفه استنباط شود كه هر قدر مكانت و منزلت شخص زيادتر باشد، مخالفت و معصيت او عظيمتر و عقوبت او شديدتر است، و لذا چون زنان حضرت مزيت فضل دارند بر زنان ديگر به جهت مزيت مرتبه و مقام حضرت رسالت و نزول وحى در خانه ايشان، پس عقوبت معصيت آنها بيشتر خواهد بود از ديگران؛ بدين جهت خطاى عالم، عظيم، و عذابش اليم است؛ همچنين سادات به سبب انتساب آنها به حضرت رسالت و شرافت ايشان، گناه آنها دو برابر و عقوبتشان زيادتر است، بنابراين چون امت آن حضرت اشرف و افضل تمام امم باشند، البته بايد به تمام جهات حفظ شئونات حضرت نبوى را نموده و پاس احترام خود را نگهدارند.

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَمِيلاً «28» وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظِيماً «29» يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً (30) وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَرِيماً (31)

ترجمه‌

اى پيغمبر بگو بزنانت اگر هستيد كه ميخواهيد زندگانى دنيا و پيرايه آنرا پس بيائيد بهره دهم شما را و رهاتان كنم رها كردنى خوب‌

و اگر هستيد كه ميخواهيد خدا و پيغمبرش و سراى بازپسين را پس همانا خدا آماده كرده براى نيكوكاران از شما پاداشى بزرگ‌

اى زنان پيغمبر كسيكه انجام دهد از شما

جلد 4 صفحه 318

كار زشت آشكارى را افزوده ميشود برايش عذاب دو چندان و باشد اين بر خدا آسان‌

و آنكه اطاعت كند از شما خدا و پيغمبرش را و بكند كار شايسته ميدهيم باو مزدش را دو بار و آماده كرده‌ايم برايش روزى نيكوئى.

تفسير

خلاصه مستفاد از روايات متعدّده وارده در شأن نزول اين آيات آن استكه بعد از غزوه خيبر كه غنائم بسيارى از آن نصيب مسلمانان شد و حظّ وافرى به پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم رسيد زنان آنحضرت كه آنروز نه نفر نامبرده‌اند عايشه و حفصه و ام حبيبه و سوده و صفّيه و ام سلمه و زينب و ميمونه و جويريه توقعات زائد از مقدار لازم در مخارجشان از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم پيدا كردند و بعضى از آنها گفتند پيغمبر تصوّر ميكند كه اگر ما را رها كند همسرى از اقوام ما براى ما پيدا نميشود و زينب يا حفصه جسارت زيادترى هم نمودند و خداوند گفتار آنها را براى پيغمبر خود نپسنديد و بيست و نه روز حضرت از آنها كناره گيرى كرد و در اين مدت باو وحى نرسيد تا اين آيات نازل شد كه دلالت بر تخيير آنها دارد و اوّل ام سلمه اختيار نمود بودن با پيغمبر را و بعد از او سايرين هم اختيار كردند و اگر اختيار مينمودند جدائى را جدا ميشدند بهمان اختيار يا طلاق ميداد پيغمبر آنها را و مفاد آيات آنستكه اى پيغمبر بگو بزنانت اگر ميخواهيد وسعت و عيش و نوش و آرايش و پيرايش و زيور و زينت اين جهان و زندگانى موقت محدود آنرا بيائيد من شما را بهره‌مند نمايم بمال دنيا و رها كنم شما را بخوبى و خوشى و اگر ميخواهيد خوشنودى خدا و جوار پر افتخار پيغمبرش را و طالب سراى جاويد و نعمتهاى بى‌منتهاى آخرتيد خداوند براى خوبان شما اجر بزرگى آماده فرموده كه دنيا و ما فيها در برابر آن كوچك و حقير و ناچيز است اى زنان پيغمبر كسيكه از شما مرتكب كار زشت و گناه آشكارى شود مانند زينب يا حفصه كه جسارت به پيغمبر خدا نمود يا عايشه كه خروج بر امام زمانش كرد خداوند دو چندان زنان معمولى او را عذاب خواهد فرمود چون گناه از او قبيح‌تر و حجّت بر او تمام‌تر است و اينكه خدا زن پيغمبرش را دو برابر عذاب كند براى خدا آسان است چون باحترام پيغمبر اين عذاب را فرموده و كسيكه ادامه دهد در اطاعت و تحصيل رضايت و خوشنودى خدا و پيغمبرش و

جلد 4 صفحه 319

با كمال عفّت و پاكدامنى و پاكى از خيانت و گناه با او گذران نمايد مانند امّ سلمه رحمة اللّه عليها خداوند اجر او را هم دو چندان معمولى فرمايد و چون مقامش رفيع تر و احترامش بيشتر است و خوشنودى خدا و پيغمبر او را فراهم نموده اجرش بيشتر است چنانچه عذابش بيشتر بود و علاوه بر آن آماده فرمايد براى او در بهشت روزى خوب و مرغوب مطلوبيكه كمى و ناگوارى و تمامى نداشته باشد و يضعّف بتشديد عين و بنون و نصب عذاب و من تأت و تقنت هر دو بتاء و يعمل بياء نيز قرائت شده است‌

يا نِساءَ النَّبِي‌ِّ مَن‌ يَأت‌ِ مِنكُن‌َّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَف‌ لَهَا العَذاب‌ُ ضِعفَين‌ِ وَ كان‌َ ذلِك‌َ عَلَي‌ اللّه‌ِ يَسِيراً (30)

اي‌ زنهاي‌ پيغمبر (ص‌) كسي‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌شما‌ بيايد بعمل‌ زشت‌ قبيح‌ واضح‌ روشن‌ مضاعف‌ مي‌شود ‌از‌ ‌براي‌ ‌او‌ عذاب‌ دو برابر و هست‌ ‌اينکه‌ ضعف‌ عذاب‌ ‌بر‌ خداوند تبارك‌ و ‌تعالي‌ سهل‌ و آسان‌.

معاصي‌ الهيه‌ بعضي‌ فقط منكرات‌ شرعيه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌آنها‌ ‌را‌ منكر ميگويند مقابل‌ معروف‌ و بعضي‌ علاوه‌ ‌بر‌ حرمت‌ شرعي‌ قبح‌ عقلي‌ ‌هم‌ دارد ‌اينکه‌ ‌را‌ فحشاء ميگويند ‌که‌ ‌در‌ ‌آيه‌ شريفه إِن‌َّ اللّه‌َ يَأمُرُ بِالعَدل‌ِ وَ الإِحسان‌ِ وَ إِيتاءِ ذِي‌ القُربي‌ وَ يَنهي‌ عَن‌ِ الفَحشاءِ وَ المُنكَرِ وَ البَغي‌ِ.

(نحل‌ ‌آيه‌ 90) و مراد ‌از‌ بغي‌ ظلم‌ ‌است‌ و ‌در‌ اخبار ‌از‌ حضرت‌ صادق‌ (ع‌) مسندا فرمود:

«الفاحشة الخروج‌ بالسيف‌»

و ‌در‌ حديث‌ ديگر فرمود

«قتال‌ امير المؤمنين‌»

و ‌اينکه‌ مصداق‌ اتم‌ ‌است‌ و ‌آيه‌ عموم‌ دارد و ‌اينکه‌ حكم‌ اختصاص‌ بآنها ندارد بلكه‌ ‌هر‌ كس‌ ‌که‌ حجت‌ ‌بر‌ ‌او‌ تمام‌تر ‌است‌ عقوبتش‌ سخت‌تر ‌است‌ و شديدتر چنانچه‌ ‌از‌ حضرت‌ زين‌ العابدين‌ ‌است‌ فرمود

«انا نري‌ لمحسننا ضعفين‌ ‌من‌ الاجر و لمسيئنا ضعفين‌ ‌من‌ العذاب‌»

و همچنين‌ عالم‌ ‌با‌ جاهل‌ ‌که‌ ‌در‌ خبر ‌است‌

«يغفر للجاهل‌ سبعين‌ ذنبا ‌حتي‌ يغفر للعالم‌ ذنبا واحدا»

«و ‌ان‌ اشد ‌النّاس‌ حسرة

جلد 14 - صفحه 498

يوم القيمة العالم‌ التارك‌ لعلمه‌»

و هكذا نسبت‌ ‌به‌ ساير طبقات‌.

يا نِساءَ النَّبِي‌ِّ مَن‌ يَأت‌ِ مِنكُن‌َّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَف‌ لَهَا العَذاب‌ُ ضِعفَين‌ِ چون‌ حجة ‌بر‌ ‌شما‌ تمام‌تر ‌است‌ يكي‌ آنكه‌ حشر ‌با‌ پيغمبر و نزول‌ وحي‌ ‌در‌ بيوت‌ ‌شما‌ و بزرگي‌ و فراواني‌ نعمت‌ ‌بر‌ ‌شما‌.

وَ كان‌َ ذلِك‌َ عَلَي‌ اللّه‌ِ يَسِيراً نگوئيد ‌ما زنهاي‌ پيغمبر هستيم‌ بايد درجات‌ ‌ما عاليتر ‌باشد‌ و ‌ما ام‌ المؤمنين‌ هستيم‌ مگر زن‌ نوح‌ و زن‌ لوط زنهاي‌ پيغمبر نبودند.

]

(آیه 30)- سپس در این آیه به بیان موقعیت زنان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در برابر کارهای نیک و بد، و همچنین مقام ممتاز و مسؤولیت سنگین آنها، با عباراتی روشن پرداخته، می‌گوید: «ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود، و این برای خدا آسان است» (یا نِساءَ النَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسِیراً).

شما در خانه وحی و مرکز نبوت زندگی می‌کنید، دیگران به شما نگاه می‌کنند و اعمالتان سر مشقی است برای آنها، بنا بر این گناهتان در پیشگاه خدا عظیمتر است

ج3، ص607

چرا که هم ثواب و هم عذاب بر طبق معرفت و میزان آگاهی، و همچنین تأثیر آن در محیط داده می‌شود.

آغاز جزء 22 قرآن مجید

ادامه سوره احزاب